EDİTÖRLERİN ÖNSÖZÜ: ÜNİVERSİTEDE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK EL KİTABI

[Uzm. Psk. Filiz Yurtseven ile birlikte]

Bu kitap, İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Birimi’nde çalışan psikolojik danışmanların yıllar içinde yaşadıkları deneyimlerin, verdikleri hizmetlerin, yaşadıkları zorlukların, ikilemlerin ve baş etme biçimlerinin bir sentezidir. Kitabın temeli daha çok deneyime dayalıyken, destekleyici bir teorik zemine de zaman zaman yer verildi. Bu kitap, birçok yazarın katkıları ile hazırlandı ve yazarlar için motivasyon sağlayan birkaç unsur vardı. Bunlardan biri, Psikolojik Danışmanlık veya Psikoloji bölümü öğrencileri için nerede çalışmak istediklerini seçerken fikir sağlayabilecek ve özellikle kurumlarda yeni çalışmaya başlayan uzmanlar için bir el kitabı niteliği taşıyabilecek; böylece belirsizliğin içinde var olmaya çalışırken onlara bir çerçeve sunabilecek bir yol haritası oluşturmaktı. Deneyimli meslektaşlarımız için, bazı zorlukları yaşarken yalnız olmadıklarını hissedebilecekleri, kendi çalışmalarını gözden geçirme fırsatı bulabilecekleri ve paylaştığımız bazı çalışmalarla kendi süreçlerini zenginleştirebilecekleri bir kaynak oluşturmaya çalıştık. Son olarak, kendi çalışmalarımızı da yeniden gözden geçirme ve değerlendirme fırsatı sağlayacağını düşündük.

Kitap toplam sekiz bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm üniversitelerde psikolojik danışmanlık birimlerinin nasıl örgütlenebileceğini tartışmaktadır. Çalıştığımız popülasyonu tanımak önemli olduğu için, “Üniversite Gençliği Döneminin Gelişimsel Özellikleri ve Psikolojik Zorlukları” başlıklı ikinci bölümde; önce gençlik döneminin gelişimsel özelliklerinden, kimlik gelişiminden ve bu dönemdeki gelişimsel sancılarının nasıl klinik tablolara dönüşebileceğinden bahsedildi. Üçüncü bölümde psikolojik danışmanlıktan kısa ve uzun dönemli psikoterapilere kadar uzunluk, kapsam ve derinlik açısından farklı müdahale yöntemleri tanıtılıyor.

Dördüncü bölüm, “Öğrenciye Yönelik Çalışmalar”, adından da tahmin edileceği gibi öğrencilere yönelik çalışmaları bir araya getiren birkaç alt başlıktan oluşmakta. Öncelikle, öğrencilere yönelik çalışmalar içinde önemli bir dilimi oluşturan bireysel görüşmelerden bahsediliyor. Kurumda çalışırken bireysel görüşmelerle ilgili yaşanabilecek çatışmaları doğru anlayabilmek için psikoterapi ve psikolojik danışmanlık, uzun dönemli ve kısa dönemli çalışmanın teorik farklılıklarına değinildi. Terapi çerçevesi, aktarım-karşıaktarım, terapötik işbirliği gibi bireysel görüşmelere dair önemli kavramlar açıklandı. Kurumda bireysel görüşme zemininde nasıl zorluklar ve ikilemler yaşanabileceği az önce bahsedilen kavramlar üzerinden tartışıldı. Psikiyatrik yönlendirmeler bölümünde; bireysel görüşmeler kapsamında, psikiyatrik yönlendirmeye ihtiyacın nasıl oluştuğundan, birimde yürütülen psikiyatrik tedavilerden ve psikiyatristle birlikte bir vakayı takip etmenin yarattığı bazı dinamiklerden bahsedildi. Aynı zamanda, yine bu bölümde, kurumda psikiyatristin varlığı ya da yokluğunun etkileri ve özellikle acil durumlarda bir psikiyatristin desteğinin ve yönlendirmelerinin ne kadar önemli olduğu vurgulandı. Daha sonra, bireysel görüşmelere gelmeyi tercih etmeyen ya da buna ihtiyaç duymayan öğrencilerimize yönelik çalışmalara yer verildi. Bu bağlamda, Birim faaliyetlerinin önemli bir parçası olan, psikodrama ve bazı konulu etkileşim grup çalışmalarına değinildi. Öğrenciler için bireysel görüşmeler dışında özellikle koruyucu ruh sağlığı kapsamında yapılan bazı seminer ve eğitim çalışmaları toparlandı. Aynı zamanda, yine bu kapsamda yıllara yayılan emekle ortaya çıkan broşürler ve içerikleri özetlendi. Öğrencilere yönelik çalışmalarda son olarak, birkaç dönem uyguladığımız akran danışmanlık sisteminden, bu sistemi öğrenme ve uygulama sürecimizden ve izlenimlerimizden bahsedildi.

Beşinci bölümde, “Ailelere Yönelik Çalışmalar” yer alıyor. Bu hizmetler daha çok ihtiyaç ya da bazı durumlarda talep halinde ailelerle yapılan görüşmeleri kapsıyor. Bu çerçevede, ailenin devreye girmesinin bireysel görüşmelere olası etkileri ve nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerinde duruldu. Aileler için hazırlanmış olan “Aileler için Öğrencilere Yardım Rehberi”nin içeriğine değinildi. Bu rehber, diğer broşürler gibi kitabın Ekler bölümünde paylaşıldı.

Üniversitede, öğrencilerin yaşayabilecekleri zorlukları düşünürken onlarla farklı biçimlerde iletişim halinde olan akademik ve idari personelin bazı konularda bilgilendirilmesi ve desteklenmesi önemlidir. “Personele Yönelik Çalışmalar” başlıklı altıncı bölümün ilk kısmında akademik yılın başında özellikle akademik personele e-posta ile ulaştırılan “Akademik ve İdari Kadro için Öğrenciye Yardım Rehberleri” özetlendi. Bu rehber ile personelimizin öğrencilerle iletişimi içinde hemen harekete geçilmesini gerektiren acil durumlar, yine öğrencimizin bir uzmana yönlendirilmesini gerektiren durumlar ve yönlendirmelerin nasıl yapılabileceği değerlendirildi. Ayrıca, özellikle akademik personel için hazırlanan “Akademik Kadro için Öğrencilerle İletişim Rehberi”nde akademik ortamda sık karşılaşılabilen, hocaların kendilerini ve öğrencileriyle kurdukları ilişkileri sorgulamasına ve zorlanmasına neden olabilecek durumlar ve bu durumlarla baş etmek için kullanılabilecek etkili iletişim yolları aktarıldı. Bu niyetle yaptığımız yukarıdaki çalışmalar dışında, aynı zamanda doğrudan personelimize yönelik olarak yapılan kişisel gelişime yönelik koruyucu ve destekleyici çalışmalara da bu bölümün sonunda yer verildi.

Yedinci bölümü “Kendimize Yönelik Çalışmalar” oluşturdu. Bu kapsamda önce, kitapta birçok yolla dile geldiği gibi, bir kurumda yoğun olarak çalışırken karşılaşılabilecek tükenmişlik gibi zorluklardan bahsedildi. Bir sonraki alt başlıkta, aslında sadece dışarıya doğru bir hizmet vermenin mümkün olmadığı, yapılan çalışmaların sürekliliğini sağlamak ve tükenmemek için süpervizyon almanın ne kadar önemli olduğu vurgulandı. Bir kurumda süpervizyon vermek başlığında, süpervizyon hizmeti aldığımız bir uzmanın gözünden buraya dair nasıl izlenimler olduğunu görmek mümkün olabildi. Birim olarak alınan süpervizyon; çerçevesi, grup dinamikleri, süpervizyon ihtiyacı ve katkılarından, aynı zamanda ekibin içinden nasıl deneyimlendiğinden de bahsedildi. Bu bölümde son olarak, alınan eğitimlerden ve ekip dinamiğini destekleyen çalışmalardan bahsedildi. Bunlar hem daha iyi hizmet vermek için kendimizi geliştirdiğimiz hem de kendimize yatırım yaptığımızı deneyimlediğimiz çalışmalar. Aynı zamanda, bu çerçevede, akran süpervizyonu, ekip toplantıları ve yaptığımız motivasyon aktivitelerinin öneminden de bahsedildi.

“Acil Durumlara ve Krizlere Müdahale” başlıklı sekizinci bölümde, üniversitede kimi zaman psikolojik açıdan kaos da yaratabilecek bazı kriz durumlarına ve birim olarak krizle doğru ve etkili baş etmeye çalışırken attığımız adımlara değinildi. 2008-2009 akademik yılında bu konuda üniversitelerde çalışan psikolojik danışmanlar olarak İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin ev sahipliği yaptığı bir sempozyum düzenledik. Bu sempozyumda da krizle ilgili kurumlarda daha çok yalnız kaldığımıza, doğası gereği krizin kuruma bulaşıp herkesi biraz çaresiz hissettirebildiğine dair paylaşımlar yapıldı. Çözüm önerileri genel olarak acil eylem prosedürünün gerekliliği ve bunun kurumda bir komisyonun sorumlulukları paylaşarak yapmasının önemi üzerineydi.  Bu kapsamda, birimimizin güncel olan, “Acil Eylem Planı”, kriz müdahale ekibi ve bu ekibin sorumlukları bu bölümde paylaşıldı.

Psikoloji alanında verilen bütün hizmetlerde, en önemli sorumluluklarımızdan biri mesleki açıdan etik standartlara uygun olarak çalışmaktır. Etik açıdan ne kadar hassas olmaya çalışsak ve zengin deneyimler sayesinde bazı adımları atmak zaman içinde pratiklik kazansa da bazen etik ikilemler yaşayabiliyoruz ve süpervizyonda bu durumları değerlendirme ihtiyacı hissedebiliyoruz. Yıllar geçse de bazen “şimdi ne yapmam iyi olur?” gibi bir ikilem içinde kendimizi bulabiliyoruz. Dokuzuncu ve son bölümde, “Üniversite Psikolojik Danışmanlığında Etik” başlığı altında etik açıdan PDR-DER ve TPD’nin etik yönetmeliklerine göre, üniversitede özellikle hassas olmamız gereken etik değerlere ve daha sık yaşanabilecek bazı etik ikilemlere değinildi.

Türkiye’de, içeriği açısından bildiğimiz kadarı ile tek olan bu kitap, başlangıçta ifade edildiği gibi, kurumlarda özellikle yola yeni çıkanlar için bir yol haritası, zaman zaman yalnız, tükenmiş hissedebilecek uzmanlar için bir destek ve çalışmalarını daha da zenginleştirebilecekleri önemli bir kaynak olabilmesi dileğiyle hazırlandı. Meşakkatli dönemleri olsa da, geliştiren, zenginleştiren ve gençlerle çalışmanın yarattığı güzel bir dinamizm sağlayan üniversite ortamında, İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Birimi’nde çalışmış ya da çalışmakta olan uzmanların birlikte yarattığı bir kitap oluştu. İçeriği bu kadar zengin hale getiren, teorik ve pratik açıdan sahip olduklarını bu kitaba elinden geldiğince yansıtan, sabırla ve büyük bir özveriyle çalışan bütün yazarlarımıza, emekleri için teşekkür ederiz.

Filiz Yurtseven & Murat Paker

İstanbul, Haziran 2014

***

Dizi No 9

(2015). Üniversitede Psikolojik Danışmanlık El Kitabı (Der. Filiz Yurtseven & Murat Paker)

İçindekiler ve Önsöz

Üniversitelerde öğrencilere ve üniversite çalışanlarına yönelik psikolojik danışmanlık hizmetleri üzerine Türkçe hazırlanmış bu ilk telif kitap, İstanbul Bilgi Üniversitesi Psikolojik Danışmanlık Birimi’nde çalışan psikolojik danışmanların yıllar içinde yaşadıkları deneyimlerin, verdikleri hizmetlerin, yaşadıkları zorlukların, ikilemlerin ve baş etme biçimlerinin bir sentezidir. Kitabın temeli daha çok deneyime dayalıyken, destekleyici bir teorik zemine de zaman zaman yer verilmiştir.

Filiz Yurtseven ve Murat Paker’in derlediği bu eser, birçok yazarın katkıları ile hazırlanmıştır. Yazarlar için motivasyon sağlayan en önemli unsurlardan biri, Psikolojik Danışmanlık veya Psikoloji bölümü öğrencileri için nerede çalışmak istediklerini seçerken fikir sağlayabilecek ve özellikle kurumlarda yeni çalışmaya başlayan uzmanlar için bir el kitabı niteliği taşıyabilecek, böylece belirsizliğin içinde var olmaya çalışırken onlara bir çerçeve sunabilecek bir yol haritası oluşturmaktı.

Üniversitede Psikolojik Danışmanlık El Kitabı, deneyimli psikolojik danışmanlar ve psikoterapistler için için de bazı zorlukları yaşarken yalnız olmadıklarını hissedebilecekleri, kendi çalışmalarını gözden geçirme fırsatı bulabilecekleri ve bu eserde paylaşılan bazı çalışmalarla kendi süreçlerini zenginleştirebilecekleri bir kaynak niteliğindedir.

Yazarlar: Gülcan Akırmak, Alev Çavdar, Hande Dündar, Ayşegül Kumanlı Güneş, Sibel Halfon, Mia Medina, Simden Demirkıran Oral, Murat Paker, Gökçen Yıldız, Filiz Yurtseven