EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ: AŞK SÜREBİLİR Mİ? ZAMANA KARŞI ROMANTİK AŞKIN KADERİ

Psikanaliz/Psikoloji dizimizin üçüncü kitabı Aşk Sürebilir mi?, ikincisi gibi yine Stephen A. Mitchell imzasını taşıyor. Dizimizin ikinci kitabı olan Psikanalizde İlişkisel Kavramlar’a yazdığım Editörün Önsözü’nde hem Mitchell, hem de ilişkisel psikanaliz ekolü hakkında ayrıntılı bir tanıtım sunmuştum.[1]

Stephen A. Mitchell (1946-2000), oldukça erken sayılabilecek bir yaşta (54), bir kalp krizi sonucu ölmesine rağmen çağdaş psikanalize çok önemli ve değerli katkılarda bulunmuştur. Mitchell, son yirmi yılda en hızlı gelişen psikanaliz ekolü olan ilişkisel psikanalizin en önde gelen teorisyeni sayılmaktadır.

Dizimizin ikinci kitabı Psikanalizde İlişkisel Kavramlar, Mitchell’ın 1988 yılında yayınladığı ve ilişkisel psikanaliz ekolünün genel teorik çerçevesini tanımladığı ikinci kitabıdır. Aşk Sürebilir mi? ise Mitchell’ın yazarı olduğu yedi kitabın sonuncusudur ve ölümünden sonra, 2002 yılında yayınlanmıştır[2] (Bkz. Tablo 1).

 

Tablo 1

STEPHAN A. MİTCHELL’IN KİTAPLARI

1.     Greenberg, J. & Mitchell, S.A. (1983). Object Relations in Psychoanalytic Theory. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press.   2.     Mitchell, S.A. (1988). Relational Concepts in Psychoanalysis: An Integration. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press. [Dizimizin ikinci kitabı olarak yayınlandı] 3.     Mitchell, S.A. (1993). Hope and Dread in Psychoanalysis. New York: Basic Books. 4.     Mitchell, S.A. & Black, M.J. (1995). Freud and Beyond: A History of Modern Psychoanalytic Thought. New York: Basic Books. [Dizimizde yayınlanacak] 5.     Mitchell, S.A. (1997). Influence and Autonomy in Psychoanalysis. Hillsdale, NJ: Analytic Press. 6.     Mitchell, S.A. (2000). Relationality: From Attachment to Intersubjectivity. Hillsdale, NJ: Analytic Press. 7.     Mitchell, S.A. (2002). Can Love Last? The Fate of Romance over Time. New York: W.W. Norton & Co. [Dizimizin üçüncü kitabı olarak, elinizdeki kitap] Derlediği kitap: 1.       Mitchell, S.A. & Aron, L. (Der.) (1999). Relational Psychoanalysis: The Emergence of a Tradition. Hillsdale, NJ: Analytic Press.

 

Mitchell, en olgun döneminde yazdığı ve ölümünden sonra yayınlanan bu eserinde, önceki kitap ve makalelerinin ruh sağlığı profesyonelleriyle sınırlı olan hedef okur kitlesini genişleterek, insanlık halimizin en temel eksenlerinden biri olan aşk/sevgi konusunda derinlikli bir okuma yapmak ve düşünmek isteyen meslek dışı okurlara da seslenmektedir. Kitabın temel sorusu, aşık olan bütün insanların şu ya da bu şekilde yüzleşmek zorunda kaldığı “bir aşk ilişkisinde zaman içinde tutkuyu sürdürmenin zorlukları”dır. Jargonu az ve görece kolay nüfuz edilebilir bir psikanalitik çerçeve içinde, çağdaş psikanalitik metinlerde alışık olmadığımız derecede Batı düşünce ve kültür tarihinden[3] ve zengin klinik malzemeden faydalanarak bu temel sorunun değişik boyutlarını irdeliyor Mitchell.

Mitchell’e göre insan doğasının iki temel yönelimi arasında tekinsiz bir gerilim vardır. Bir yanda, sevgi, şevkat, istikrar, tutarlılık üzerinden emniyette hissetmeye ihtiyaç duyarız. Bildiğimiz, tahmin edebildiğimiz, emin olduğumuz şeyler bizi rahatlatır; bize kendimizi evimizde hissettirir. Aynen yeterince iyi bir annenin bebeğine/çocuğuna hissettirdiği gibi. Öte yandan, sınırlarımızı zorlamak ve aşmak, yenilik, bilinmezlik, merak, heyecan üzerinden türeyen ve aşık olmamıza neden olabilen tutkulu arzularımız da vardır. Bu anlamda, emniyet hissi sağlayan uzun süreli istikrarlı sevgi ile tutkulu arzularımızın kamçıladığı aşk arasında çatışmalı bir gerilim olduğu varsayılır. Yaygın inanışa göre de, bilinmezlikten/yenilikten beslenen tutkulu aşk, çiftler birbirlerini iyice tanıdıkça, ilişkide bilinmedik bir şey kalmadıkça, zaman içinde söner ve yerini aşksız bir birlikteliğe bırakır ya da buna dayanamayıp ilişki biter. Uzun süreli ilişki yaşayan kimi çiftlerin “artık ilk zamanların heyecanı kalmadı, kardeş (ya da ev arkadaşı) gibi olduk” demeleri, bu durumu veciz bir şekilde ifade eder. Emniyet garanti altına alınmış ama tutku bitmiştir.

Mitchell ise, uzun sureli ilişkilerde mutlak emniyet arayışının tamamen yanılsamalı bir fantezi olduğunu savunur. İki insan, birlikte yaşasalar bile aslında farklı hız ve biçimlerde değişmektedirler ve hiç bir zaman birbirleri için tam olarak bilinebilir değillerdir. Sahiden bilinebilir olmaları, birbirlerine karşı ileri derecede saydamlaşmalarını gerektirir. Saydamlaşmak ise, duygusal dünyaların karmaşık hallerinin ötekiyle paylaşılması ve kırılganlığın artması demektir. Kırılganlık artışının bizatihi kendisi, riskli ve tehlikeli bir şeydir; emniyetsizlik ve heyecan verir. Dolayısıyla, Mitchell’a göre, duygusal yakınlığa/saydamlaşmaya ne kadar imkan tanırsak (ki bu aynı zamanda ‘narsisizmimizle ne denli yüzleşebilirsek’ demektir), aşkın uzun dönemli bir sevgi ilişkisi içinde sürebilme imkanı o kadar artar.

Emniyet-tutku geriliminde cinsellik özel bir yer tutar. Çiftin ilişkisel örüntülerinin kristalleşmiş halleriyle ifade edildiği bir ilişkisel alan olarak cinsellik, emniyet-tutku gerilimin nasıl yaşandığı ya da yaşanamadığı konusunda zengin veri sunar. Mitchell, klasik psikanalizin vazettiği gibi yabanıl cinsel arzularımızın evcilleştirilmesini savunmaz; onların ilişkisel canlılık ve yakınlığın sürdürülebilmesinde vazgeçilmezliğini vurgular.

Aşk Sürebilir mi? sevgi-aşk meselerine dair soruları/dertleri olan okuyucuları zihin ve duygu açıcı bir yolculuğa davet ediyor.

 

***

Edebi nitelikler de taşıyan psikanalitik bir metni, büyük bir özen ve başarıyla çeviren Cem Alpan’a,  redaksiyonun çok ötesine geçip sonraki kitaplarımızda editörlük de yapabileceğini kanıtlayan Uzm. Klinik Psikolog Berrak Karahoda’ya çok teşekkür ederim.

Dördüncü kitabımız Juliet Mitchell’ın Kardeşler’inde buluşmak dileğiyle…

Yrd. Doç. Dr. Murat Paker

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları Psikanaliz/Psikoloji Dizisi Yayın Yönetmeni

İstanbul Bilgi Üniversitesi Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programı Direktörü

Mayıs 2010

[1] Paker, M. (2009). Editörün Önsözü. Mitchell, S.A. (2009). Psikanalizde İlişkisel Kavramlar: Bir Bütünleştirme içinde (s. Xx-xx), çev.: Gülenbaht Algaç-İrem Anlı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları [Orijinal kitap: Mitchell, S.A. (1988). Relational Concepts in Psychoanalysis: An Integration. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press].

[2] Mitchell, S.A. (2002). Can Love Last? The Fate of Romance over Time. New York: W.W. Norton & Co.

[3] Mitchell’ın bu kitaba konuk ettikleri arasında: Lacan, Thelma and Louise, Nietzche, Homer, Elvis, Wordsworth, Nancy Reagan, Yeats, Michael Corleone, William Blake, Ozzie and Harriet, Shakespeare, the Cleavers, Harold Bloom, The Doors, Albert Camus, Wallace Stevens, Isaiah Berlin, Bart Simpson.

***

Kitabın Künyesi

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

Psikanaliz/Psikoloji Dizisi: 3

Dizi Yayın Yönetmeni:    Murat Paker

Bu kitabın:

Editörü:                             Murat Paker

Yazarı:                                Stephen A. Mitchell

Özgün Başlık:                   Can Love Last? The Fate of Romance over Time.

Özgün Basım:                   2002

Türkçe Çeviri:                   Cem Alpan (İngilizce özgün basımdan)

Düzelti:                               Berrak Karahoda

Yayın Yılı:                           2010

***

Dizi No 3

(2010). Aşk Sürebilir mi? Zamana Karşı Romantik Aşkın Kaderi (Stephen A. Mitchell) (çev. Cem Alpan)

Özgün Eser: Stephen A. Mitchell (2002). Can Love Last? The Fate of Romance Over Time. New York: W.W. Norton & Company.

İçindekiler ve Önsöz

Yaşama dirilik veren nedir? İsteklerin kalitesi ve heyecan mı? İnsan hayatının yalnızca yaşamaya değer olması değil, yaratmaya ve tadına varmaya da değer olması mı? Günümüz insanı hayatına anlam vermek için romantik aşk arayışı içinde. Çoğu zaman bu işe yarar; ancak bir süreliğine. Romantik aşk büyüleyici olabilir. Her şeyi ele geçirir, hayata canlılık, heyecan, zenginlik ve derinlik katar. Öte yandan, kitlelere pazarlanan magazin ve boyalı basından yüksek kültüre kadar, günümüz insanlarının aşka dair iddia ettikleri, onun zamanla söndüğü, kısa sürmeye meyilli olduğudur. Otantik romantik aşkı bulmak zor, devam ettirmek ise daha da zordur.

Stephen A. Mitchell bu kitabında romantik aşkı ve aşkın bozulma sürecini ele alıyor. Romantik aşk arayışının canlılık ve anlam arayışına eşlik ettiğini söyleyen Mitchell, otuz senelik klinik deneyimine dayanarak çağımızda gitgide daha az rastlanan anlamlı yaşamları yaratmanın aşk anlayışımızla yüzleşmekle mümkün olabileceğini ortaya koyuyor. Eğer aşkın risklerinden kendimizi korumak için kullandığımız yıkıcı çabalarımızın farkına varabilirsek, aşkın sürebileceğini gösteriyor. Aşk Sürebilir mi? akıcı anlatımı, örnek hikayeleri ve okuru kendi hayatı üzerine düşünmeye çağıran diliyle geniş bir okur kitlesine hitap ediyor.