ONLİNE PSİKOTERAPİ: NASIL?

Dr. Salih Murat Paker – Klinik Psikolog – Psikoterapist – Kasım 2021

Pandemi sürecinde bütün dünyada online psikoterapi kullanımı çok arttı. O yüzden online terapinin ofiste yapılan terapiden farklarını ve dikkat edilmesi gereken özellikleri düşünmek gerekiyor.

Önce ofiste yapılan terapiyi düşünelim. Danışan belli bir yolculuk yaptıktan, bu yolculukta belli bir süre harcadıktan sonra terapistin ofisine geliyor; belki bekleme odasında birkaç dakika geçiriyor; sonra terapistin odasına geçiyor, tamamen mahrem bir ortamda, hiçbir kesintiye maruz kalmadan, terapistin dikkatini/ilgisini tamamen üzerinde hissederek, terapistle karşılıklı koltuklarda oturarak ya da kimi psikanalitik terapilerde divana uzanarak seansını yapıyor, sonunda ücretini ödüyor, ofisten ayrılıyor ve bu sefer dönüş yolculuğunu yapıyor. 45 dakikalık seans için gidiş-dönüş yolculuk süresine göre birkaç saat harcıyor. Her hafta en azından bir kez tekrarlanan bu döngü kısa süre içinde danışan için bir tür ritüel haline geliyor. Belki biraz erken gelip köşedeki kafede her hafta biraz zaman geçiriyor, belli yerlere uğruyor. Bu ritüel aslında seans öncesi ve sonrasında seansta konuşulabilecekleri veya konuşulanları düşünmek için uygun bir ortam ve zaman sunuyor. Hep aynı ofise gidiyoruz, aynı koltuğa oturuyoruz, aynı terapisti görüyoruz, ofiste oturduğumuzda gördüklerimiz hemen hemen aynı ve üç boyutlu, kararlaştırılan sürede başlanıyor, bitmesi gereken zamanda bitiyor, aynı ücreti ödüyoruz (yıllık zamlar hariç), terapistle ilişkimizin belli parametreleri var vb. Bütün bunlar terapi çalışmasının çerçevesini oluşturuyor ve bu çerçevenin tutarlı bir şekilde sürdürülmesi ve keyfi bir şekilde değiştirilmemesi, terapi ilişkisinin güven zemininde gelişebilmesi için gerekli.

Online terapi de sonuç olarak terapi olduğu için çerçeve orada da önemli ama ofiste terapiye göre kimi zorluklar ve dikkat edilmesi gereken noktalar var. Sırayla bakalım:

MAHREMİYET

Terapi seanslarında iç dünyanın en mahrem şeyleri paylaşılabileceği için ve terapisti bağlayan bir gizlilik ilkesi (terapist belli istisnalar hariç seansta konuşulanları kimse ile paylaşamaz) söz konusu olduğu için terapistin ofisinde mahremiyeti sağlamak çok daha kolay. Terapist gerekli önlemleri almış durumda. Kimse seans odasına giremez, seansları dinleyemez, kaydedemez, telefonlar çalamaz, gürültülü bir ortam olamaz vb. Ama online terapide danışanın mekanının mahremiyet derecesini terapist kontrol edemiyor. Bu işi danışanın üstlenmesi lazım ve en baştan bunun konuşulması gerekiyor. Yalnız yaşayan ya da özel ofisleri olan danışanlar için sorun yok ama başkalarıyla birlikte yaşayanların seanslar için mahremiyet rahatlığı sağlayabilecekleri, bölünmeyecekleri, gürültülü olmayan bir mekân bulmaları gerekiyor. Mümkünse hep aynı mekân. Bazen çeşitli nedenlerle mümkün olmuyor, ama her seferinde mahrem bir mekân olması önemli.

RAHATLIK AMA NE KADAR?

Danışanlar terapistin ofisine geldiklerinde kendilerine gösterilen yere oturuyorlar. Online terapide ise danışan çok daha özgür. Rahat olmak iyi, ama seanslarda çok fazla rahatlık iç dünyaya odaklanmayı zorlaştırabileceği için online terapide de ofiste olduğu gibi bir koltuk ya da sandalyeye oturup yatakta/kanepede yatmaktan ya da ev içinde dolaşmaktan kaçınılması tercih edilmeli.

EKSTRA MALZEME?

Terapistin ofisinde danışanın erişebileceği mesafede bir kutu mendil olur, malum ara sıra ağlanabilir seanslarda. Online terapide bunu da danışan kendisi baştan ayarlamalı ki her seferinde seans bölünmesin. Terapistin meşrebine göre isterse yanında bir bardak su (ya da kahve/çay) bulundurabilir. Ama seans sırasında yemek yemek, içki içmek, sigara veya uyuşturucu vb. kullanmak konu dışı. Evden seans yaparken danışanların bu tür soruları daha fazla sordukları ya da bazen sormadan girişimde bulunmaları mümkün. O zaman bu kuralların konuşulması gerekecektir.

GİYİM?

Danışanlar terapi ofislerine rahat ev giysileriyle (mesela eşortman, pijama, şort, iç çamaşırı vb.) gelmiyorlar. Online terapi evden yapılıyorsa bu risk artıyor. Genel kural terapistin ofisine giderken giyilebilecek giysilerin tercih edilmesi. Görüntüsüz seans yaparken bile önemli bu konu. Çünkü karşı taraf sizi görmese bile siz ne giydiğinizi biliyorsunuz bu seanstaki halinizi tavrınızı ister istemez etkileyecektir.

TEKNOLOJİK GÜRÜLTÜ

Günümüzde teknoloji ile çok fazla iç içeyiz. Çok fazla aygıt ve çok fazla program kullanıyoruz. Seans sırasında seans için kullanılan aygıt ve program dışında bütün aygıt ve programların susturulması ve seansı hiçbir şekilde bölmemesi gerekiyor. Amacımız ofisteki gibi dikkat dağıtıcı hiçbir şey olmadan sadece terapiye odaklanılabilecek bir ortam yaratmak. Arkaplan gürültüsünü azaltmak için iyi bir kulaklık kullanmak tercih edilebilir.

SEANS ÖNCESİ VE SONRASI

Ofiste yapılan terapi için en başta belirttiğim, seansın öncesi ve sonrasıyla daha büyük, ritüelli bir paket olduğunu hatırlarsak, online seanslar için de benzer bir ortam yaratmak gerekeceğini düşünebiliriz. Online seansların öncesinde ve sonrasında en azından 15 dakika süreyle başka bir iş yapılmaması tercih edilmeli. Seans öncesinde zihni rahatlatmak ve seansa doğru odaklanmak, sonrasında ise yine seansta konuşulanları, hissedilenleri gözden geçirmek çok iyi olur. Özellikle evden online çalışanların terapi seanslarını da uç uca yaptıkları toplantılardan bir toplantı gibi deneyimleyebildiklerine tanık oluyoruz. Bir toplantıdan ayrılır ayrılmaz hemen terapi seansına bağlanmak, o bittikten sonra da hemen başka bir toplantıya bağlanmak hiç iyi bir fikir değil. Terapinin öncesi ve sonrası ile hayatın günlük koşturmacasını yavaşlatıp insanın kendine odaklanmasına imkân tanıması gerekir.

MEKÂN

Ofiste yapılan terapide mekân sabit kalıyor, online terapide de ideal durum iki tarafın mekanlarının sabit kalması ama hareketliliğin bu kadar arttığı dünyamızda bunu katı bir kural olarak koymak hiç gerçekçi değil. Mekân sabitliğinin tutturulamadığı durumlarda, mecburi değişikliklerin seansta konuşulması, terapi malzemesi haline getirilmesi iyi olacaktır.

TEKNOLOJİ

Online terapiyi teknolojinin ulaştığı seviye sayesinde yapabiliyoruz. O yüzden online seans yapacak terapistlerin bu imkânı sunan uygulamaları (Zoom, Skype, vb.) iyi tanıması, bu uygulamaların güvenilirlikleri konusunda güçlü bir kanaat sahibi olması ve bu alandaki gelişmeleri takip etmesi gerekli. Söylemeye gerek yok, iki tarafın da olabildiğince hızlı ve şifreli internet bağlantılarına sahip olması gerekiyor. Yine de kısa süreli kesintiler olabiliyor, bu tür durumlar olursa terapist tarafından seansın sonuna eklenmeli. Terapistlerin online seanslar için kullandıkları aygıtlarda anti-virüs, anti-malware, güvenlik duvarı vb. teknolojik önlemleri almış olması gerekiyor.

www.muratpaker.com

muratpaker@gmail.com