EDİTÖRÜN ÖNSÖZÜ: FREUD VE SONRASI: MODERN PSİKANALİTİK DÜŞÜNCENİN TARİHİ

Psikanaliz/Psikoloji dizimizin altıncı kitabı, orijinali 1995 yılında İngilizce olarak yayınlanan Freud ve Sonrası: Modern Psikanalitik Düşüncenin Tarihi, ikinci ve üçüncü kitaplarımız gibi yine Stephen A. Mitchell imzasını taşıyor, bu kez Margaret J. Black ile birlikte. Dizimizin ikinci kitabı olan Psikanalizde İlişkisel Kavramlar’a yazdığım Editörün Önsözü’nde hem Mitchell, hem de ilişkisel psikanaliz ekolü hakkında ayrıntılı bir tanıtım sunmuştum.[1]

Stephen A. Mitchell (1946-2000), oldukça erken sayılabilecek bir yaşta (54), bir kalp krizi sonucu ölmesine rağmen çağdaş psikanalize çok önemli ve değerli katkılarda bulunmuştur. Mitchell, son yirmi yılda en hızlı gelişen psikanaliz ekolü olan ilişkisel psikanalizin en önde gelen teorisyeni sayılmaktadır. Vefat edene dek Margaret J. Black ile evlidir ve ortak iki kız çocukları vardır. Bu kitap, çiftin ortak yazdığı tek kitaptır.

Klinik sosyal hizmet uzmanı kökeninden gelen psikanalist Margaret J. Black ise International Association of Relational Psychoanalysis & Psychotherapy’nin (IARPP) ve The Stephan Mitchell Center for Relational Studies’in (New York) kurucu heyet ve eğitmen kadrolarında, Psychoanalytic Dialogues dergisinin yayın kurulunda, yine New York’taki National Institute for Psychotherapies’in (NIP) eğitmen ve süpervizör kadrolarında yer almaktadır.

Freud ve Ötesi, Mitchell’in dördüncü, Black’in ise ilk kitabıdır.[2] 1995 yılında yayınlandığından beri İngilizce konuşulan ülkelerde, dizimizin ilk kitabı olan Nancy McWilliams’ın Psikanalitik Tanı kitabı gibi, en çok satan psikanaliz kitapları arasında hep en üst sıralarda yer almış ve kısa zamanda bir “modern klasik” olarak adlandırılmıştır.

Freud ve Ötesi, psikanalizi Freudcu ekolden ibaret saymayan psikanalist ve psikoterapistlerin büyük çoğunluğa göre en iyi “psikanalize giriş” kitabıdır. Psikanaliz ve psikoterapi öğrencileri için olduğu kadar, ruh sağlığı mesleklerinden olmayan, psikanalize meraklı ve eğitimli okuyucu için de bu zengin teorik sisteme zihin açıcı bir giriş yapmak için ideal bir metindir.

Mitchell ve Black, bu kitabın önsözünde psikanalize dair dört mitten bahsederler: 1) Psikanaliz büyük ölçüde tek bir adamın (Freud) işidir. 2) Teorik ve klinik olarak psikanaliz Freud zamanından beri pek değişmemiştir. 3) Psikanalizin modası geçmiştir. 4) Psikanaliz, din değiştirme gibi büyük bir dönüşümü ve yıllarca süren çalışmayı gerektiren bâtıni bir tarikattır.

Yazarlarımızın bu kitaptaki temel derdi, “psikanalize giriş” düzeyinde bu dört mitin ipliğini pazara çıkarmak olarak özetlenebilir. Psikanaliz içinde Freud’un ötesinde ne tür karmaşık ve zengin evrilmeler olduğunu; psikanalizin hala çok canlı ve yaratıcı olabildiğini, jargondan uzak, meslekten olmayanların da anlayabileceği bir dille anlatıyorlar. Freud ve Ötesi, psikanalizle yeni tanışan birine, psikanaliz tarihi üzerine vaka örnekleriyle de epeyce zenginleştirilmiş olan iyi bir harita sunuyor. Freud’dan sonra katkıda bulunan kırk civarında teorisyenle tanıştırarak ve bunlardan on beş kadarına derinlikli olarak yer vererek.

Kitap haliyle, psikanalizin kurucu babası Freud’la açılıyor. “Ötesi” kısmında ise sırasıyla: Ego Psikolojisi (Anna Freud, Heinz Hartmann, Rene Spitz, Margaret Mahler, Edith Jacopson); Kişilerarası Psikanaliz (Harry Stuck Sullivan); Kleincı Nesne İlişkileri ekolü (Melanie Klein, Wilfred Bion); Bağımsız Nesne İlişkileri ekolü (W.R.D. Fairbairn, D.W. Winnicott, Michael Balint, John Bowlby, Harry Guntrip); Kimlik Gelişimi Kuramı (Erik Erikson); Kendilik Psikolojisi (Heinz Kohut) ve “diğer Freudcu revizyonistler” (Otto Kernberg, Roy Schafer, Hans Loewald, Lacques Lacan) inceleniyor. Bu hacimde bir kitapta bütün bu psikanalitik ekol ve teorisyenlerin çok kapsamlı bir incelemesini görmek mümkün değil kuşkusuz, ama her birine dair ve birbirleriyle karşılaştırmalı ilişkilerine dair okuyucuya doyurucu bir harita sunuluyor. Freud ve Ötesi’yle meseleye bir “giriş” yapan ama daha derinleşmek isteyen okuyucunun her bir ekole dair temel metinlere yönelmesi gerekiyor.

Kitaptaki önemli bir eksiklik, Mitchell’ın en önemli kurucusu sayılan ilişkisel psikanalitik ekole ayrı bir bölüm ayrılmamış olması. Belli ki Mitchell ve Black, kurucularından oldukları ilişkisel psikanaliz ekolü öncesindeki psikanalizin tarihi üzerine bir giriş kitabı yazmak istemişler. Mitchell, kendi ekolünü başka birçok kitap ve makalede ayrıntılı olarak ele alıyor, ama bu kitabın işlevi farklı tasarlanmış. Ancak yine de kitabın son iki bölümünde yazarlar, psikanalizin teori ve teknik boyutlarındaki çağdaş tartışmaları ele alırken, ister istemez kendi konumlarına dair birçok ipucunu da okuyucuya sunuyorlar. Bu son iki bölüm için kitabın en parlak bölümleri denilebilir.

“Teorideki Tartışmalar” bölümünde ele alınan sorular: Psikopatolojinin kökeninde travma mı var, fantezi mi? Psikolojik olgunlaşmayı ve iyileşmeyi engelleyen çatışma mı duraklamış gelişim mi? Cinsiyet ve cinselliği nasıl ele almalı? Psikanaliz ampirik bir disiplin midir, yoksa yorumsamacı mıdır (hermeneutics)? “Teknik Tartışmalar” bölümünde ise: Psikanalitik klinik çalışmada geçmiş mi bugün mü ön plandadır? Yorumlamak mı yoksa analitik ilişki mi esas belirleyicidir? Karşı-aktarımı nasıl ele almalı? Psikanalizin diğer psikolojik tedavilerle ilişkisi nasıl olmalıdır?

Bu soruların hepsi devasa sorular ve uzun zamandır psikanalitik ekoller arasında, hatta zaman zaman ekollerin kendi içlerinde tartışılan konuları irdeliyorlar. Mitchell ve Black, bu temel eksenlerdeki yarılmaları ve etkileşimleri çarpıcı ve özlü bir şekilde ortaya sererek ve kendi konumlarını dayatmadan hissettirerek zor bir işi başarıyorlar.

***

Freud ve Ötesi’ni başarıyla çeviren Dr. Ayhan Eğrilmez’e,  redaksiyonun çok ötesinde katkı sunan Uzm. Klinik Psikolog Berrak Karahoda ve Cem Uçan’a çok teşekkür ederim.

Yrd. Doç. Dr. Murat Paker

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları Psikanaliz/Psikoloji Dizisi Yayın Yönetmeni

İstanbul Bilgi Üniversitesi Klinik Psikoloji Programları Genel Koordinatörü

Ekim 2012

***

Kitabın Künyesi

İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları

Psikanaliz/Psikoloji Dizisi: 6

Dizi Yayın Yönetmeni:    Murat Paker

Bu kitabın Editörü:          Murat Paker

Yazarı:                                  Stephen A. Mitchell ve Margaret J. Black

Özgün Başlık:                     Freud and Beyond: A History of Modern Psychoanalytic Thought.

Özgün Basım:                    1995

Türkçe Çeviri:                    Ayhan Eğrilmez (İngilizce özgün basımdan)

Düzelti:                                Berrak Karahoda – Cem Uçan

Yayın Yılı:                             2012

[1] Paker, M. (2009). Editörün Önsözü. Mitchell, S.A. (2009). Psikanalizde İlişkisel Kavramlar: Bir Bütünleştirme içinde (s. Xx-xx), çev.: Gülenbaht Algaç-İrem Anlı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları [Orijinal kitap: Mitchell, S.A. (1988). Relational Concepts in Psychoanalysis: An Integration. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press].

[2] Mitchell’in kitapları:

• Greenberg, J. & Mitchell, S.A. (1983). Object Relations in Psychoanalytic Theory. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press.
• Mitchell, S.A. (1988). Relational Concepts in Psychoanalysis: An Integration. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press. [Dizimizin ikinci kitabı olarak, Psikanalizde İlişkisel Kavramlar başlığıyla yayınlandı]
• Mitchell, S.A. (1993). Hope and Dread in Psychoanalysis. New York: Basic Books.
• Mitchell, S.A. & Black, M.J. (1995). Freud and Beyond: A History of Modern Psychoanalytic Thought. New York: Basic Books. [Elinizdeki kitap]
• Mitchell, S.A. (1997). Influence and Autonomy in Psychoanalysis. Hillsdale, NJ: Analytic Press.
• Mitchell, S.A. (2000). Relationality: From Attachment to Intersubjectivity. Hillsdale, NJ: Analytic Press.
• Mitchell, S.A. (2002). Can Love Last? The Fate of Romance over Time. New York: W.W. Norton & Co. [Dizimizde Aşk Sürebilir mi? başlığıyla yayınlandı]

***

Dizi No 6

(2012). Freud ve Sonrası: Modern Psikanalitik Düşüncenin Tarihi (Stephen A. Mitchell & Margaret J. Black) (çev. Ayhan Eğrilmez)

Özgün Eser: Stephen A. Mitchell & Margaret J. Black (1995). Freud and Beyond: A History of Modern Psychoanalytic Thought. New York: BasicBooks.

İçindekiler ve Önsöz

Günümüz psikanalitik düşüncesine katkıda bulunmuş önemli kişilerin temel fikirlerini ve çağdaş psikanalitik düşüncenin temel akım ve örüntülerini tarihsel bir perspektiften ve birbirleriyle ilişki içinde karşılaştırmalı olarak sunan bu çalışma, Freud’dan başlayıp günümüze kadar gelerek psikanalitik yaklaşımların etraflı ve bütünlüklü bir çerçevesini çizmeyi amaçlıyor.

Bu çerçevenin başlangıç noktası olarak Freud’un seçilmesi ise, kendisinin sadece psikanalitik düşünce alanındaki tarihsel önemi değil, aynı zamanda da hâlâ yeni perspektiflerin yaratılması için temel başvuru noktası olması.

Stephen A. Mitchell ve Margaret J. Black’ın birlikte çalıştıkları uzun yıllar boyunca yaşadıkları deneyimlerin ve gözlemlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmış Freud ve Sonrası – Modern Psikanalitik Düşüncenin Tarihi, her sistemi tanıtmayı ve okurda hiçbir aşinalık olmadığını farz ederek her kuramsal geleneği klinik örnekler aracılığıyla seçici biçimde açıklamayı amaçlıyor. Kullanılan örnekler kendi klinik çalışmalarından, eğitim ve süpervizyon verdikleri klinisyenlerden alınmış, bu da okuyucunun çok daha özgün ve sıra dışı örneklerle karşılaşmasını sağlıyor.

Psikanalitik kavramların iyi öğretildiklerinde yaşantıyı tüketmekten çok zenginleştirme, yok etmekten çok güçlendirme, gölgelemekten çok derinleştirme kapasitesine sahip olduğunu düşünen yazarlar, hem profesyonel hem de konunun meraklısı okurlar için uyarıcı, tartışma yaratıcı ve temel olarak kavranabilir zengin, kapsamlı ama bir o kadar da anlaşılabilir bir psikanalitik düşünce tarihi sunuyorlar.